خانه مسعودی جز خانه های تاریخی در ایران است، میراث شگفت انگیزی از هنر و معماری نسل های پیشین می باشد. که زیبایی کار هنرمندان ایرانی را به بهترین شکل نشان می دهد. خانه مسعودی یکی از همین خانه های تاریخی با معماری شگفت انگیز است که درست در قلب شهر تویسرکان واقع شده است. این عمارت با مساحت ۱۳۳۲ متر مربع در دو طبقه ساخته شده است.
خانه مسعودی در تویسرکان
این خانه مربوط به دوره قاجار است و در تویسرکان همدان در خیابان انقلاب خیابان دستغیب به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این عمارت بخش های مختلفی دارد. خانه مسعودی به سبک خانه های قدیمی قاجاری ساخته شده است و دارای دو بخش مجزا می باشد که بخش جذاب و مهمش؛ شاه نشین است که گچ بری ها و نقاشی های دیدنی تری دارد. قدمت این خانه به بیش از ۱۴۸ سال پیش باز می گردد. در هر طبقه ی این عمارت یک هال یا اتاق اصلی وجود دارد که از دو سمت مختلف به اتاق های متعددی راه دارد هر کدام از اتاق ها به صورت مجزا دارای پستو و انباری هستند که این نشان از سبک زندگی که در آن زمان مرسوم بوده است؛ دارد. بخش شاه نشین خانه مسعودی مهمترین بخش این خانه است به این دلیل که علاوه بر معماری خاص و منحصر به فردش یکی از جذاب ترین نقوش را در خود جای داده است. در و دیوار های این بخش با گچ بری ها و آیینه کاری ها و نقاشی هایی از گیاهان و تصاویر انسان که با رنگ روغن مزین شده، و نقش های منحصر به فردی را نمایش می دهد.
خانه مسعودی
بخش دیدنی و قابل توجه خانه مسعودی همان آینه کاری ها و تصاویری است که شباهت زیادی به داستانهای شاهنامه دارد و نقش پادشاهان ایران را از زمان باستان تا دوره قاجار به تصویر کشیده است. شیوه و سبک نقاشی این آثار، گراور بوده است. تزیینات دیگر این بخش قاب های کوچکی است که در گچ بری ها به شکلی ماهرانه قرار گرفته است. طرحی که از یکی از شاهزاده های قاجار با کاغذی در دستش نقش بسته است و هنرمند آن خواسته تاریخ را این گونه روایت کند در این نقاشی روی کاغذ نوشته شده ” نامه ی خسروان” و در بالای آن نام گرد آورنده اثر را جلال پور فتحعلی شاه قاجار با خطی زیبا ثبت کرده اند. کتیبه ای که در بدو ورود به عمارت آن را خواهید دید تاریخ خانه مسعودی را ۱۲۹۰ اعلام می کند که نشان از گذشت قریب به صد و پنجاه سال از قدمت و عمر این خانه دارد . لمه کوبی در تمامی سقف طبقه اول به چشم می خورد به جز اتاق شاه نشین که اثری از لمه کوبی در آن نیست و در اتاق های طبقه دوم سقف با چوب تزیین شده است. در جای جای این عمارت تزیینات و نقوش زیبایی که روایتگر معماری غنی آن دوران بوده به چشم می خورد.
معماری خانه مسعودی
پادشاهان قاجاری تحت تاثیر فرهنگ غرب در تلاش بودند آنچه را که در غرب تجربه کردند در معماری ایران پیاده کنند و این امر در گوشه و کنار معماری این خانه قدیمی به چشم می خورد. در آجر چینی های این خانه رد پایی از نفوذ معماری غرب را در معماری ایران شاهد خواهید بود. در آجر کاری هایی که در سر در ورودی بخش شاه نشین به چشم می خورد تا دیوار های حیاط که با نماهایی زیبا برای هر طاق به کار رفته است، رد پای این نفوذ دیده می شود. با این وجود؛ حیاط آن با استخری در وسط خود شیوه زندگی سنتی و ساده آن دوران را به نمایش می گذارد. این خانه در محله ای که مربوط به شاهزادگان قاجار بوده قرار دارد سقف نه چندان بلند آن دارای نقوش متعدد با رنگ بندی آبی و طلایی و سفید است ؛ تلفیقی از معماری زیبای سنتی و مدرنیزه در آن زمان همین آیینه کاری ها و گچ بری های رنگی زیبا است. آثاری که در عین این که زندگی مرفه و تجملی شاهزادگان را به نمایش می گذارد سادگی و زیبایی و هنر معماران آن زمان را نیز به رخ می کشد نقش هایی که در هر دو طبقه با تبعیت از فرمی خاص به چشم می خورد و انسان را محصور می کند.
بنای خانه مسعودی
بنای این عمارت توسط نوادگان تبعید شده ی فتحعلی شاه ساخته شد که در منطقه ی بالا نشین و شاهزاده نشین با نام قلعه قرار داشت. این خانه با کاشی کاری ؛ گچ بری و خطاطی و نقاشی تزیین شده است این عمارت در چند بخش مجزا از جمله دیوانخانه؛ سفره خانه، حیاط خلوت؛ حیاط پیاده رو و…. ساخته شد که بخش های اصلی آن هنوز پابرجاست. در طی سالهای زیاد بر اثر تخریب تغییراتی در عمارت ایجاد کرده اند به خصوص در و پنجره ها، که در بازسازی تعویض شد اما این خانه به عنوان یکی از ۲۰۰ آثار تاریخی شهر تویسرکان در ۹۵ کیلومتری غرب همدان هر ساله گردشگران زیادی را به خود جلب می کند. بافت سنتی خانه مسعودی در کنار معماری بی نظیرش راوی بسیاری از ناگفته های تاریخی است که زندگی شاهزادگان ناکام فتح علی شاه را به نمایش می گذارد. هر چند این خانه در اثر گذر زمان تفکیک و در بخش هایی تخریب شده است اما همچنان باشکوه است. محوطه ها و ابنیه های مجللش مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
موزه خانه مسعودی
پس از مرمت خانه مسعودی و ثبت آن به عنوان یکی از آثار باستانی با ترمیم کف آجری این عمارت و مرمت دیوار ها و نورپردازی و تنظیم دکور مناسب، این خانه تبدیل به موزه ی مردم شناسی شد اتاق های این خانه که در بعضی مواقع نقش بیش از ۵۰ پادشاه از سلسله های مختلف را دارند با گچبری های خارق العاده و اشعاری از فردوسی؛ خود تصویرگر بخشی از تاریخ ایران و زندگی پادشاهان و شاهزادگان آن دوره است در تمام بخش های این خانه با دقت سعی شده هنر و فرهنگ شاهزاده گان به نمایش گذاشته شود. عباس میرزا زمانی که به تویسرکان تبعید شد و این بنا را ساخت و هم اکنون موزه ی فرهنگ و مردم شناسی و تاریخ تویسرکان است که با عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است. حیاط و باغچه ی زیبایش مجذوب کننده است. نام این عمارت به دلیل نام اولین ساکنین آن نام گذاری شد و می توان گفت تنها خانه ی به جا مانده از خانه های متعدد شاهزادگان آن زمان در این محله است که در سال ۱۳۷۴ جز آثار ملی ایران به ثبت رسید و اشیا متعددی از آن دوره در دل این موزه به نمایش گذاشته شده است.